W tym wpisie opowiem Ci jak stworzyć czas teraźniejszy po włosku i w jakich sytuacjach jest używany.
To pierwszy czas, którego się uczymy podczas przygody z językiem włoskim i także ten, którego później najczęściej używamy w codziennej komunikacji, zupełnie tak jak w języku polskim. Czas teraźniejszy po włosku używany jest także do wyrażenia pewnej, niedalekiej przyszłości – np.
In luglio vado in Italia – w lipcu jadę do Włoch
(zwróć uwagę, że to użycie identyczne jak w języku polskim).
Zobaczmy, więc, jak go skonstruować.
Po włosku możemy wyróżnić w czasownik trzy podstawowe końcówki: -are, -ere, -ire, które służą jako „szkielet” – wzór odmiany we wszystkich czasach po włosku, nie tylko w czasie teraźniejszym. Mówimy tu oczywiście o bezokolicznikach, czyli czasownikach nieodmienionych przez żadną osobę, jak np. abitare – mieszkać, vivere – żyć czy finire – kończyć.
W bardziej formalnym, gramatycznym języku mówimy, że to pierwsza (końcówka -are), druga (końcówka -ere) i trzecia (końcówka -ire) koniugacja (czyli odmiana czasownika). Ale ja wychodzę z założenia, że zwykłemu śmiertelnikowi takie nazwy ani nic nie powiedzą, ani tym bardziej nic nie ułatwią, więc nie musisz tego zapamiętywać 😉
Po włosku czasowniki odmieniają się przez osoby – tak jak po polsku. A więc każda osoba (ja, ty, on, …) ma swoją odrębną końcówkę.
By stworzyć czas teraźniejszy po włosku trzeba przyjąć zawsze taki sam schemat: od całego bezokolicznika, np. abitare, odcinasz końcówkę -are i działasz na tym, co Ci zostało (temacie), a więc:
Następnie do tego „rdzenia” czy „tematu” dodajemy końcówkę, inną dla każdej osoby:
By ułatwić sobie sprawę, nie ucz się wszystkiego osobno, tylko zobacz, jakie występują zależności między poszczególnymi odmianami (-are, -ere, -ire) i jeśli już opanował_ś -are, to tak naprawdę większość pracy masz już za sobą, bo kolejne odmiany są bardzo podobne. Zaznaczyłam na kolorowo, to na co zwrócić uwagę, bo tam występują zmiany.
A odmiana -ire jest właściwie taka sama jak -ere, tylko zmienia się jedna literka w ostatniej osobie, czyli voi offrite.
Ale… to nie wszystko 😉
Końcówka -ire ma dwie, nazwijmy to, podgrupy. Może odmieniać się bardziej podstawowo, tak jak wyżej pokazałam „offrire”, ale jest także druga podgrupa, choć tutaj być może podpowie Ci coś intuicja: czy kojarzysz, jak powiedzieć „rozumiem” czy „nie rozumiem”?
Jeśli w głowie kołacze Ci „capisco”, to dokładnie o to chodziło 🙂
I zobaczmy o co z nimi chodzi.
Bezokolicznik to capire. A więc teoretycznie odcinasz -ire, dodajesz końcówkę, którą pokazałam wyżej, a tu wychodzi zupełnie co innego. Dzieje się tak dlatego, że do przed standardowymi końcówkami, ale też nie wszędzie, musisz dodać cząstkę ISC. Zobaczmy:
Zwróć uwagę, że w noi i voi nie pojawia się ta cząstka.
Jakie inne czasowniki odmieniają się według drugiej podgrupy? Najpopularniejsze do finire – kończyć, preferire – woleć, preferować, pulire – czyścić.
Czy istnieje jakaś reguła, która mówiłaby, czy czasownik odmienia się prościej, jak offrire czy jak capire? Istnieje, ale nie jest najprostsza i nie jest to metoda naukowa czy książkowa, ale jeśli się przyda, to brzmi tak:
należy odciąć końcówkę -ire i zobaczyć, jakie litery mamy od tyłu, to znaczy:
offrire -> offr
A więc mamy tu układ (od tyłu) spółgłoska (R), spółgłoska (F)
capire -> cap
a tutaj mamy układ (od tyłu) spółgłoska (P), samogłoska (A). Jeśli chcesz sprawdzić, to w reszcie czasowników układ jest taki sam.
Jeśli nie chcesz robić tych kombinacji, możesz też oczywiście przy nowych czasownikach na -ire sprawdzić, czy przypadkiem nie odmieniają się z isc.
Zostawiam tutaj także listę kilku popularnych czasowników, na których można poćwiczyć odmianę.
-ARE
- ordinare – zamawiać
- mangiare – jeść
-ERE
- prendere – brać, zamawiać
- scrivere – pisać
-IRE
- aprire – otwierać
Możesz także pobrać listę 110 najczęściej używanych włoskich czasowników tutaj.
Jeśli wpis Ci się podobał, pamiętaj, by zostać w kontakcie lub sprawdzić ofertę naszych kursów włoskiego.
Wszystkiego włoskiego!
Kasia